Genel Tanıtım tiroid hastalıkları ve nodülleri
Tiroit bezi, nefes borusu yani trakeanın ön kısmında bulunan, 25-40 gram ağırlığında ve şekil olarak kelebeğe benzeyen bezdir. Küçük boyuttadır ancak salgıladığı hormonlarla vücudumuz için çok önemli işlevlere sahiptir. Bu bezin temel görevlerinden biri vücut metabolizmasını ayarlayan T3 ve T4 hormonlarını salgılamaktır.
Tiroid bezinde normal düzeyden az veya fazla hormon salgılamasına bağlı olarak, diğer organlar da hızlı ya da yavaş çalışır.
Tiroit hormonlarının az salgılanmasına hipotiroidi denir ve bu durumda bağırsaktan saç teline kadar bütün metabolizma yavaşlar, saç dökülmesi, unutkanlık, uykuya eğilim, kilo alma, halsizlik, seste kalınlaşma gibi şikayetler ortaya çıkar.
Bu hormonun fazlalığına ise hipertiroidi denir ve bu durumda ise aşırı terleme, saç dökülmesi ve hızlı kilo kaybı görülür.
Beyindeki hipofiz bezinden, troid bezinin çalışmasını yönlendiren emir hormonu gelir.Kan yoluyla tiroid bezine gelen TSH hormonu (Tiroid Uyarıcı Hormon veya Tiroid Stimule Edici Hormon),T3 ve T4 hormonlarının tiroid bezinden salgılanmasını sağlar.
Bu hormonlar metabolizmayı düzenledikleri gibi bağışıklık sisteminin çalışmasında da rol alır; kalp atış hızı ve vücut ısısı gibi süreçleri etkiler ve besinleri enerjiye dönüştürür.
Fetüsün ve yeni doğan bebeklerin beyin ve zeka gelişimini sağlar. Çocuklarda büyüme ve gelişmeyi yönlendirir. Yetişkinlerde ise karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasının ayarlanmasında görevlidir.
Troidlerin, vücuttaki önemli görevleri nedeniyle tiroid bozuklukları ciddi sağlık sorunlarına yol açar ve tedavi edilmelidir.
Gizlice ve belirti göstermeden ilerleyen tiroit bezi sorunlarında tedavi, hastalığın türüne göre değişmektedir. İlaç tedavisi ile hormonlar yerine konulmakta veya düzenlenmekte, ilaç tedavisinin yetmediği durumlarda ise risk faktörleri radyoaktif iyot tedavisi ve bu bezin alındığı cerrahi yöntem uygulanmaktadır.
Risk Faktörleri
- İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar
- Yetersiz düzeyde iyot tüketmek
- Radyasyona maruz kalma
- Amiodaron, lityum, interferon gibi ilaçları kullananlar
- Aile öyküsünde tiroid hastalıkları bulunanlar
Belirtiler
Tiroid hormonlarının fazla salgılandığı hipertiroidide belirtiler:
- Çarpıntı
- Yüksek tansiyon
- Terleme
- Sinirlilik
- Huzursuzluk
- Sıcak ve nemli deri
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Kilo kaybı (İştahın iyi olmasına rağmen zayıflama)
- Ellerde titreme
- Saçlarda incelme, kırılma ve dökülme
- Derinin incelmesi
- Geçmeyen ishal
- Göz bulguları (gözlerde büyüme)
- Parlak ışığa duyarlılık
- Uykusuzluk
- Adet düzensizliği, adet görememe
- Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)
Tiroid hormonlarının az çalıştığıhipotriodi de belirtiler:
- Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık
- Depresif bir hal ve mutsuzluk
- Soğuk ortamlara tahammülsüzlük
- Ellerde ve ayaklarda ödem
- Terlemenin azalması
- Ses kısıklığı
- Kabızlık
- Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı
- Unutkanlık, konsantrasyon azalması
- Erkelerde ergenlik gecikmesi
- Kadınlarda adet süresi ve sıklığının azalması veya yokluğu
Bunların dışında tiroid bezinin büyüdüğü durumlarda boyundaki şişliği hastalar fark edilebilir.
Tanı Yöntemleri
Öncelikle hekim tarafından boyun bölgesine elle muayene yapılır, ardından kan testi istenir ve vücuttaki TSH, T3, T4 ve gerekirse tiroid otoantikorlarına bakılır. Tiroid bezinin yapısını ve varsa nodül varlığını görmek için tiroid ultrasonografisi ve sintigrafisi çekilir. Nodüllerle ilgili daha ayrıntılı inceleme için iğne biyopsisi uygulanabilmektedir.
Çeşitleri
Tiroit bezlerindeki hastalıklar anatomik ve fonksiyonel (işlevsel) olarak iki gruba ayrılır. İlk grupta trioid bezinin anatomik özelliklerine bağlı hastalıklar yer alır. Bunlardan en bilineni ise bu bezin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığıdır.
Tiroit bezinin fonksiyonu ile ilgili hastalıklar ise farklı adlandırılır. Tiroit bezi normalden az çalıştığında “hipotiroidi”, aşırı çalıştığında ise “hipertiroidi” oluşur.
Tiroit hastalıkları ayrıca iyi huylu ve kötü huylu olarak da sınıflandırılmaktadır.
İyi Huylu Tiroit Hastalıkları
Tiroit bezinin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığında tiroit içinde bir veya birden fazla yumru oluşabilir. Buna “Nodüler Guatr” denir.
İyi huylu hastalıkların ikinci grubunda ise hormonun az ya da çok salgılanmasına bağlı işlev bozuklukları yer almaktadır. Tiroit hormonunun aşırı salgılandığı duruma zehirli guatr ya da hipertiroidi, az salgılanmasına hipotiroidi denir.
Bazı durumlarda hem guatr büyümesi hem de hormonal bozukluk birlikte görülebilmektedir. İyi huylu hastalıkların diğer grubu ise tiroidin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan Hashimoto tiroidi’dir.
Kötü Huylu Tiroit Hastalıkları
Kötü huylu tiroit hastalıkları ise tiroit kanseridir ve “papiller” ve “folliküler” tiroit kanserleri olarak iki gruba ayrılmaktadır.
